Kto wpuścił jeżyny w maliny?

Jeżyny i maliny, obok jagód i  poziomek należą do najczęściej spożywanych owoców leśnych. Zapewne każdy, przynajmniej raz w życiu ich spróbował, i każdy zna ich smak, i każdy zachwycał się intensywnością ich barw.

Pochodzenie i nazwa

Maliny rosną prawie w całej Europie z wyjątkiem Portugalii i Islandii. Są one nie tylko roślinami uprawnymi, ale też roślinami rosnącymi dziko. Co ciekawe Polska wraz z Rosją należą do największych producentów malin na świecie. Maliny znane są również w Azji, skąd przywędrowały do Europy w średniowieczu. Jeżyny w przeciwieństwie do nich znane były już w okresie prehistorycznym. Sama nazwa „malina” jest nazwą ogólnosłowiańską i prawdopodobnie najstarszą z nazw dla roślin z grupy Rubus, do której należą między innymi właśnie maliny i jeżyny. Jeżyna zawdzięcza swą nazwę podobieństwu jej pędów do kolców jeża.

Właściwości

Maliny, tak samo, jak jeżyny zbudowane są z maleńkich pestek, które otoczone są niewielką ilością miąższu powleczonego puszysto owłosioną skórką. Pestki te zebrane są w owoc wyglądem przypominający naparstek. W porze dojrzewania maliny inaczej niż jeżyny, lekko oddzielają się od stożkowatego dna kwiatowego. Maliny zwalczają biegunkę i gorączkę. Ich naturalne właściwości antyseptyczne wykorzystywane są w syropach dla dzieci. Napar z liści malin ma właściwości przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie, dlatego też łagodzi on wszelkie dolegliwości żołądkowo – jelitowe. Natomiast sok z tych owoców łagodzi bóle menstruacyjne. Jeżyny stanowią ważny składnik diety antynowotworowej. Są też bogatym źródłem błonnika, dzięki czemu ograniczają wchłanianie niezdrowych tłuszczy.  Wspomagają one również leczenie chorób serca oraz są cennym składnikiem diet odchudzających. Zarówno owoce, jak i liście jeżyny wzmacniają układ odpornościowy.

Ciekawostka

Już starożytni Grecy stosowali wywar z jeżyny do płukania jamy ustnej celem wzmocnienia dziąseł. W starożytnym świecie jeżyny były również powszechnie stosowane do farbowania włosów.

Specyfikacja

​W Polsce znanych jest od 50 do 70 gatunków jeżyn. Natomiast na świecie jest ich łącznie ponad 300. Jeżyny nie należą do wymagających roślin. Świetnie rosną zarówno w lesie, jak i na łące. Mają też różne formy. Mogą występować jako pnącze, czy też jako krzew. W formie byliny nierzadko spotykane są wzdłuż torów kolejowych. Nie muszą one zajmować jedynie stanowisk słonecznych. Chociaż owoce, które miały możliwość dojrzewania na stanowiskach nasłonecznionych są smakiem bardziej zbliżone do malin tj. słodsze. Może to właśnie lekko kwaskowaty posmak owoców jeżyny, które rosły w mniej nasłonecznionych miejscach spowodował, że w Polsce większą popularnością cieszą się jednak maliny.

​Ile jest odmian malin? Na pewno coraz więcej, gdyż odnotowywany od 2000 r. wzrost popularności tej rośliny, a zwłaszcza jej owoców powoduje, że krzyżuje się coraz to nowsze gatunki, uzyskując coraz to więcej odmian. O zgrozo maliny krzyżuje się również z truskawkami, poziomkami, jak i agrestem i to tak, że czasami człowiek nie wie, co właściwie je. Kruchość rośliny obserwowana zwłaszcza w okresie zimowym i jej podatność na choroby spowodowała, że coraz więcej pojawia się odmian jednorocznych. Żerujące na liściach larwy przędziorków i chrząszczy spowodowały, że zbiory tych owoców były coraz mniejsze. Robaki w koronie samego owocu zniechęcały do ich kupowania.

Jeżyny i maliny w sztuce

Maliny pojawiły się w XVII w. u Franciszka Karpińskiego w „Laurze i Filonie”, dalej u Słowackiego w „Balladynie”, a u Bolesława Leśmiana w jego „W malinowym chruśniaku”.

​Jeżyny i maliny są chętnym motywem wykorzystywanym przy ozdabianiu talerzy, filiżanek, ale także  jako motyw hafciarski.